20- HẠNG NGƯỜI LÀM KHỔ MÌNH

 

20- HẠNG NGƯỜI LÀM KHỔ MÌNH

(38:22) Này con! Bây giờ con nên để ý những hành vi: THÂN, KHẨU VÀ Ý CỦA CON ĐÃ LÀM KHỔ CON.

Ví dụ: Ba hay mẹ con thấy con làm sai một điều gì hay bê tha, ham chơi, bỏ học hoặc thấy con bị chúng bạn lường gạt hoặc ý tứ con sơ sót, thiếu cẩn thận rồi dùng lời dạy bảo con thì con đâm ra buồn khổ, đó là con tự làm khổ con. Tại sao? Tại vì con không thấy lỗi nhỏ của mình. Nếu có sức tỉnh giác và có ý tứ mọi sự việc tức là con có chánh kiến, con sẽ thấy các lỗi của con. Khi thấy được lỗi của mình, tự nhiên con không còn khổ nữa.

Như Thầy đã dạy, trước khi thành những bậc Thánh nhân các Ngài đều có những lỗi lầm, nhưng các Ngài biết khắc phục và biết sửa mình ăn năn chừa bỏ, chỉ có như vậy mà các Ngài đã trở thành Thánh nhân.

Chúng ta là phàm phu làm sao không có lỗi. Vậy con phải cố gắng tu tập sức tỉnh giác. Nhờ sức tỉnh giác con dễ nhận ra những lỗi lầm của chính mình, của chính con. Nhờ biết những lỗi lầm con sẽ hóa giải sự đau khổ phiền não trong lòng con dễ dàng. Bởi khi con biết con có lỗi là con đã hóa giải sự đau khổ.

(40:04) Nếu con dùng một lời nói không ý tứ, không suy nghĩ, nói theo thói quen tạp khí, khiến lời nói của con làm tức giận ba mẹ con. Ba mẹ con sẽ mắng con, con bị ba mẹ mắng con sanh ra buồn khổ đó là do thiếu suy tư ý tứ lời nói mà con đã làm khổ người, khổ con.

Cũng như con có những hành động thiếu ý tứ, thiếu tư duy, không giữ được hạnh nhu thuận, ôn hòa với một việc nhỏ mọn của em con, con sanh ra tức giận mắng hoặc đánh nó. Ba mẹ con nghe được, người sanh ra buồn giận và em con lúc bấy giờ cũng hờn giận con không còn vui vẻ như trước nữa. Những ngày ấy sống trong gia đình như sống trong địa ngục. Đó là do thiếu ý tứ, tư duy cẩn thận nó đã tự làm khổ mình khổ người.

Này con! Con nên để ý lời nói vì lời nói rất quan trọng, dễ khiến người khác khổ đau và làm con khổ đau. Như con dùng một lời nói hỗn láo, thô lỗ, thiếu thành thật, lời nói đó làm khổ người và làm khổ con. Vậy con nên dè dặt, cẩn thận trong lời nói. Lời nói phải được ôn tồn nhu thuận. Lời nói phải được đúng thời hợp lý. Lời nói lúc nào cũng phải ôn tồn, nhã nhặn.

Con hãy nghe lại đoạn băng Thầy dạy về đạo đức của một vị Thiền sư trong bài “Thực hiện thiền hơi thở” của Thầy.

Bởi lời nói rất quan trọng, nói ra lấy lại không được, dễ khiến con buồn, người khác khổ. Ít nói là tốt nhất. Do lời nói của mình tự làm khổ mình khổ người, con nên cẩn thận và cẩn thận hơn trong lời nói!

(42:33) Khi sanh tâm hơn thua, thấy ai làm bằng mình hoặc hơn mình rồi sanh tâm buồn khổ, đó là con tự làm khổ con. Thấy ai học hơn mình hoặc làm hơn mình hoặc đẹp hơn mình, hoặc giàu sang hơn mình rồi sanh tâm ganh tỵ, đó là con tự làm khổ con. Thấy ai thua mình, kém hơn mình thì sanh tâm khinh khi, chê bai đó là con tự làm khổ con. Thấy ai làm được việc mình làm rồi sanh tâm buồn khổ, đó là con cũng tự làm khổ con.

Thích làm đẹp mà sợ người khác chê mình không giản dị, đó cũng là tự con làm khổ con.

Này con! Mọi người ai cũng thích làm đẹp, nhưng cái đẹp giản dị vẫn hơn. Sắc đẹp không thể hơn tâm hồn đẹp. Người đứng đắn bao giờ cũng tôn trọng cái đẹp của tâm hồn. Còn những người thiếu đứng đắn, thiếu đạo đức thường chạy theo sắc đẹp bên ngoài, là những người chưa sâu sắc cuộc đời, là những người nông nổi, làm khổ mình khổ người.

Hy sinh mình để làm người khác thoát nạn, để người khác được an vui hạnh phúc, còn mình thì chịu nhiều đau khổ, nhiều điều khổ đau hoặc tử vong. Đạo Đức Thế Gian ca ngợi những người này nhưng Đạo Đức Giải Thoát thì cho kẻ ấy là ngu si thiếu chánh kiến, tự làm khổ mình.

Này con! Tất cả những sự việc và hoàn cảnh xảy ra trong gia đình cũng như ngoài xã hội đều có thể mang đến cho con những u sầu, sân hận, đau khổ và phiền lụy đều chính tự con làm khổ con. Nhưng người đời đều đổ tại hoàn cảnh, tại người khác, sự thật con phải hiểu rõ, tại tâm con.

(44:40) Này con! Các pháp thế gian là pháp động, không thể bắt nó nằm yên được mà phải bắt tâm con nằm yên thì mọi việc sẽ yên ổn bình an, nhờ đó con mới không làm khổ con.

Này con! Tỉnh giác là một sự việc sáng suốt, quan trọng cho cuộc sống của con người. Chính nhờ sức tỉnh giác, chúng ta mới có sự nhận định chân chính, có sự nhận định chân chính thì không bao giờ tự làm khổ mình.

Chẳng hạn có người chửi mình là chó, là trâu. Mình nhận định chơn chính rồi suy nghĩ chơn chính: “Một con người như mình không thể là chó, là trâu được. Chỉ vì họ buồn khổ, đau khổ đối với mình cho nên quá u mê, tối tăm, mờ mịt, tưởng chửi người khác chó trâu là sẽ trở thành chó trâu. Chửi như vậy là hạ nhục họ và làm nhục họ, làm xấu hổ họ và có nói như vậy họ mới hả được cơn giận, cơn tức của họ, nhưng không ngờ mình đã làm khổ mình”. Còn người có sức tỉnh giác, nhận định đúng thấy mình không phải chó trâu và lời hạ nhục kia vô nghĩa nên tâm không sân, không phiền não, không khổ đau, đó là người không làm khổ mình. Ngược lại tưởng mình là chó trâu thật, là lời nói kia rất nặng nề, hạ nhục sát đất, nghĩ như vậy rồi đâm ra tức giận đó là thiếu nhận định chơn chính, thiếu suy nghĩ chơn chính nên tự làm khổ mình. Bởi vậy trong cuộc sống hằng ngày biết bao nhiêu điều xảy ra mà chính mình đã làm khổ mình.

(47:02) Vậy con nên tập sức tỉnh giác để luôn luôn lúc nào con cũng thấy đúng, suy nghĩ đúng. Do đó, khi tâm con đau khổ, phiền lụy, giận hờn thì con dùng sức tỉnh giác đã tu tập được, rồi tự suy xét và tự hỏi con: “Cớ sao ta lại làm cho ta khổ đau như thế này?”.

Mọi sự việc trên đời đều là vô thường, nay còn mai mất. Tại sao ta còn chấp những gì, ham mê những gì, mà phải để tâm hồn ta đau khổ như thế này? Chính thân ta, thân này nay sống, mai chết ta chưa định đoạt được thời gian, cớ sao ta lại tiếc cái gì mà không chịu bỏ xuống để phải thọ khổ như thế này? Nhìn trong thế gian này, có ai mà còn giữ được gì dù là cái thân này?

Một giờ, một phút, một giây của ta bây giờ rất là quý báu. Tại sao ta lại phí bỏ thời giờ quý báu vô ích này để ta tự làm khổ ta. Thử hỏi khi chết rồi ta có mang theo được những gì gọi là đẹp đẽ, tốt xấu, gọi là danh giá, cao quý, giàu sang tột đỉnh trên cuộc đời này hay chỉ còn lại một đống xương thịt hôi thúi ngoài đồng mả?

Này con! Tất cả các pháp trên đời tức là mọi sự việc, mọi sự vật ngay cả thân và tâm của con đều là vô thường. Đã là vô thường, thì có một vật gì, việc gì mà hằng còn. Cho nên, vừa sanh rồi lại diệt đó. Đã biết các pháp là sanh diệt, không thường còn, cớ sao ta lại vì sự việc gì, vì vật gì; hoặc của cải tài sản, vật chất; hoặc tài ba lỗi lạc; hoặc vì sắc đẹp như Tây Thi, Bao Tự; hoặc giàu sang phú quý như Thạch Sùng mà để làm ta sầu khổ?

(49:43) Nếu như vậy chính ta đang bị các pháp làm khổ. Ta suy tư thấu rõ các pháp là vô thường, là sanh diệt, nên dù cho một việc xảy ra tày trời động đất ta cũng buông xuống được, bỏ xuống được để tâm hồn ta được an vui, thanh thoảng.

Một giây, một phút để tâm hồn thanh thoảng giá đáng hơn ngàn vàng nhưng người đời nào ai biết?

Này con! Con hãy tự xét mỗi sự việc xảy ra trong tâm hồn con khiến con phiền não, đau khổ, con đừng oán trời trách người, mà chính tự con phải trách con. Vì con không sáng suốt nên con phải thọ lấy những sự khổ đau, đó là con tự làm khổ con.

Một sự việc không đâu, một vật chẳng ra gì, một lời nói vô ý cũng có thể khiến tâm con bất an, gia đình mất vui nếu con không biết buông xuống. Người đời chỉ vì quá cố chấp mọi sự việc dù lớn hay dù nhỏ nên phải chịu khổ.

Bởi vậy, tùy thuận mọi tâm niệm người khác, mọi sự việc, mọi hoàn cảnh mà tâm an vui. Tùy thuận là buông xuống, là sống cho ý muốn của mọi người khác nhưng không bị ý muốn của người khác lôi cuốn. Nếu bị ý muốn của người khác lôi cuốn, đó là làm nô lệ, là hèn nhát, là làm mất sự tự chủ của mình, là làm đau khổ cho mình.

Cho nên, tùy thuận mà không bị lôi cuốn, buông xả mà không mất gì hết, mà còn được tâm hồn thanh thoát nhẹ nhàng, tâm không còn vướng bận việc gì trên thế gian này nữa.

Này con! Sau khi đã hiểu Đạo Đức Giải Thoát con hãy nhìn xem tất cả những sự việc trên thế gian này không có việc gì quan trọng đối với con. Nó đến với con rồi nó đi rất tự nhiên, chỉ có tâm con mới quan trọng mà thôi.

Bởi thế, chỉ cần giải quyết ở tâm con thì mọi việc được an vui, được ổn định. Còn giải quyết mọi sự việc, thì sự việc này giải quyết xong thì sẽ có sự việc khác đến. Cho nên, càng giải quyết sự việc thì tâm càng đau khổ. Do đó, đời người chỉ vì giải quyết sự việc nên cuộc đời đầy đau khổ và càng đau khổ hơn.

(52:52) Các pháp trùng trùng duyên khởi, không ai chấm dứt được nó, đó là quy luật tuần hoàn của vũ trụ, là luật nhân quả tái sanh luân hồi của vạn vật. Muốn các pháp không còn duyên khởi, muốn luật tuần hoàn vũ trụ không còn xoay quanh và luật nhân quả tái sanh luân hồi chấm dứt thì con phải giải quyết tâm con.

Bởi vậy, Đạo Đức Giải Thoát là đạo đức giải quyết tâm con người, nó không giải quyết mọi sự việc vì nó biết mọi sự việc là duyên khởi trùng trùng. Giải quyết sự việc ví như “con dã tràng xe cát”. Bởi giải quyết tâm mà mọi sự việc đều được an bài và yên ổn.

Tại sao vậy?

Tại vì tâm là chủ của các pháp, tâm an thì pháp an; tâm thanh tịnh thì pháp thanh tịnh; tâm không sanh thì pháp không sanh. Do đó, giải quyết tâm là giải quyết đầu mối của các pháp.

Bởi vậy, người học Đạo Đức Giải Thoát phải rõ mọi sự việc, mọi hoàn cảnh là nhánh lá của một cái cây, còn tâm chính là gốc cây. Cũng như mọi sự việc và mọi hoàn cảnh là quả mà chính tâm là nhân. Nếu giải quyết tâm là giải quyết nhân, mà giải quyết được nhân thì quả không có.

Cho nên, giải quyết tâm thì mọi việc đều tốt đẹp. Chỗ này con nên nhớ kỹ, chỉ vì tâm con người được an ổn mà mọi việc không sanh nữa.

(55:12) Này con! Con cần ghi nhớ chỗ này rất quan trọng cho đời người: Có tùy thuận tâm mọi người thì mới có bằng lòng mọi sự việc, mọi hoàn cảnh; tâm có bằng lòng là tâm không còn chướng ngại; tâm không còn chướng ngại là tâm buông xả; tâm buông xả là tâm thanh tịnh; tâm thanh tịnh là tâm thiền định; tâm thiền định là tâm lắng trong; tâm lắng trong là tâm hết ô nhiễm; tâm hết ô nhiễm là tâm đoạn dục; tam đoạn dục là tâm trí tuệ; tâm trí tuệ là tâm giải thoát.

Này con! Muốn tu Thiền Định Giải Thoát thì trước tiên phải tu tỉnh giác. Nhờ sức tỉnh giác áp dụng vào đời sống hằng ngày tu hành Đạo Đức Giải Thoát hay nói một cách khác là tu tỉnh giác để buông xả các pháp chướng ngại trong tâm mình. Đó là để giải thoát tâm, giải trừ tâm ác độc, tâm đau khổ của chúng ta. Muốn giải trừ tâm ác độc, tâm đau khổ thì con phải tập luyện chú ý hơi thở như Thầy đã dạy ở trên.

Tập chú ý hơi thở tức là tập ý tứ hơi thở. Tập ý tứ hơi thở là tập ổn định hơi thở. Tập ổn định hơi thở thì phải tập đếm hơi thở. Tập đếm hơi thở thì phải tập ý tứ số đếm hơi thở. Nghĩa là phải nương hơi thở mà đếm số rõ ràng. Muốn đếm số rõ ràng thì phải nhớ rõ từng số. Vừa đếm xong số này thì phải nhớ số khác, số tới và phải hình dung số tới. Cứ đếm như vậy thì gọi là sổ tức. Sổ tức như vậy gọi là ức chế vọng tưởng. Ức chế vọng tưởng là diệt tầm. Diệt tầm là diệt tư niệm lăng xăng. Diệt tư niệm lăng xăng là diệt sự suy tư hay gọi là diệt vọng tưởng. Diệt vọng tưởng tức là chúng ta sống thực tại trong ý thức an lạc, thanh tịnh của tâm. Lúc bấy giờ tâm không bị tưởng thức đánh lừa gạt chúng ta nữa.

(58:17) Đời người khổ chỉ vì sống bằng tưởng nhiều; tưởng nhiều thì tham, sân, si nhiều; tham, sân, si nhiều thì nghi, mạn nhiều; nghi, mạn nhiều thì đau khổ nhiều.

Người tu tỉnh giác là người sống trở lại với ý thức của mình và gạt bỏ tưởng thức qua một bên.

Này con! Nếu con tu tập tỉnh giác bằng cách đếm hơi thở, tập ý tứ hơi thở rõ ràng thì con sẽ có đầy đủ trí thông minh. Tại sao?

Tại vì con có một sức tập trung chú ý rất mạnh vào một đối tượng trong một thời gian khá dài. Tâm con không bị sao lãng hoặc chạy theo các đối tượng khác. Do sự tập trung không sao lãng, con mới phát xuất một trí thông minh. Nhờ đó con hiểu bài, học bài và làm bài một cách chu đáo tường tận. Vì thế, con thuộc bài và làm bài tốt như vậy gọi là trí thông minh.

Bởi tu tỉnh giác có lợi ích cho con rất lớn trong việc học hành và giải thoát tâm hồn con trong mọi trường hợp và mọi sự việc. Do thế, con học hành giỏi, buông xả tâm chướng ngại tốt, giải thoát tốt. Từ đó, mỗi hành vi thân, khẩu, ý của con đầy đủ Đức Hạnh Giải Thoát.

Khi bắt đầu tu tập tỉnh giác, con thường để ý tâm con. Lúc nào con thấy có sự buồn phiền hoặc sân hận đau khổ hoặc ganh đua tỵ hiềm thì con nên tránh. Con nên trách con không ý tứ thiếu sáng suốt. Nếu con trách người là con làm khổ thì sự đau khổ sẽ gia tăng trong tâm hồn con.